Author 
Nagsampa ng reklamo si Cebu Governor Gwendolyn Garcia laban kay Ombudsman Samuel Martires sa Commission on Elections (Comelec) kaugnay ng ipinataw sa kanyang 60-araw na preventive suspension sa gitna ng panahon ng halalan, na ayon sa kanya ay labag sa batas.
Sa isang 10-pahinang reklamo na isinumite sa Law Department ng Comelec noong Mayo 7, 2025 (Miyerkules), inakusahan ni Garcia si Martires ng paglabag sa Omnibus Election Code at Comelec Resolution 11059, partikular sa Rule V, Seksyon 15 at 16. Ayon sa mga patakarang ito, hindi maaaring suspindihin ang mga halal na lokal na opisyal sa loob ng 90 araw bago ang halalan nang walang pahintulot mula sa Comelec.
Tinukoy rin ni Garcia ang Article XXII, Section 261 (x) ng Batas Pambansa 881, na nagsasaad na ang ganitong aksyon ay isang election offense na maaaring patawan ng 1 hanggang 6 na taong pagkakakulong, diskwalipikasyon sa anumang posisyon sa gobyerno, at pagkawala ng karapatang bumoto, alinsunod sa Republic Act (RA) 9006 na kaugnay ng Section 264 ng Omnibus Election Code.
Ang kontrobersya ay nag-ugat sa kautusan ng Ombudsman noong Abril 29, kung saan sinuspinde si Garcia dahil sa pag-apruba ng desilting o pagtanggal ng burak sa Mananga River bilang tugon sa matinding tagtuyot noong El Niño ng 2024. Ayon sa kautusang pirmado ni Martires noong Abril 23, inakusahan si Garcia ng grave abuse of authority, gross misconduct, dishonesty, kapabayaan, at paglabag sa RA 6713. Kasama sa parusa ang suspensyon nang walang sahod.
Binatikos ni Garcia at ng kanyang mga abogado ang “oras at legalidad” ng nasabing utos dahil inilabas ito 13 araw bago ang halalan sa Mayo 12, at wala umanong kaukulang pahintulot mula sa Comelec. Aniya, malinaw na nilabag nito ang Section 261 (x) ng Omnibus Election Code at Section 15 ng Comelec Resolution 11059 na mahigpit na nagbabawal sa ganitong suspensyon habang may eleksyon.
Ipinagtanggol ni Garcia ang kanyang hakbang, sinabing ang special permit para sa desilting ay bahagi ng isang agarang aksyon sa gitna ng krisis sa tubig na nakaapekto sa tinatayang 3.3 milyong Cebuano. Matapos makipag-ugnayan sa Department of Public Works and Highways, Department of Environment and Natural Resources, at Metropolitan Cebu Water District (MCWD), napag-alamang desilting lang ang solusyong makakatulong sa muling pagdaloy ng tubig mula sa Jaclupan Dam, na ang produksiyon ay bumaba mula 30,000 cubic meters bawat araw tungong 7,000.
“Ang desilting sa Mananga River lang ang tanging paraan para agad na maibsan ang krisis sa tubig,” paliwanag ni Garcia, at mariing itinanggi ang mga alegasyon ng pansariling interes. Maging ang MCWD ay nagpahayag ng suporta at papuri sa kanyang mabilis na tugon.
Sa halip na pasalamatan, ani Garcia, siya pa ang sinuspinde sa paraang labag sa batas. Ayon sa kanya, walang kasamang reklamo o direktiba para siya ay makapagsumite ng counter-affidavit ang apat na pahinang kautusan ng Ombudsman — bagay na lumalabag umano sa tamang proseso.
Binigyang-diin din ni Garcia na wala sa kautusan ang RA 3019 (Anti-Graft and Corrupt Practices Act), na tanging batayan lamang para payagan ang suspensyon ng halal na opisyal sa panahon ng halalan. Binatikos din niya si Martires sa mga pahayag nito sa media, kung saan inihambing ang kaso sa pinsalang dulot ng quarrying sa Chocolate Hills ng Bohol at inaming hindi niya idinaan ang kautusan sa Department of the Interior and Local Government (DILG) upang hindi makapag-apela si Garcia sa korte.
“Sa kanyang mga pahayag, malinaw na nais ng respondent na tanggalin ako bilang gobernador ng Cebu anuman ang paraan,” ani Garcia, at inilahad na salungat sa kanyang orihinal na utos ang pahayag ni Martires na RA 3019 ang naging batayan.
Giit ni Garcia, pawang mga kasong administratibo lamang ang isinampa laban sa kanya, kaya’t hindi ito saklaw ng mga legal na exemption na nagpapahintulot ng suspensyon sa panahon ng halalan. “Dahil inilabas ang preventive suspension sa mismong election period, malinaw na ito ay labag sa batas,” aniya.